Πρώτο δωμάτιο: Οικονομική ζωή
Οι εκθεσιακοί χώροι του πρώτου ορόφου παρέχουν στον επισκέπτη μία συνολική εικόνα της θρησκευτικής, καθημερινής και οικονομικής ζωής των Εβραίων της πόλης.
Η βιοτεχνία ήταν η κύρια απασχόληση του εβραϊσμού της Θεσσαλονίκης από τον 16ο αιώνα. Οι Εβραίοι μετανάστες έφεραν μαζί τους μεθόδους εργασίας άγνωστες ως τότε για τους κατοίκους της πόλης. Η πιο ανεπτυγμένη βιοτεχνία ήταν η υφαντουργία. Από τις αρχές του 16ου αιώνα, ο οθωμανικός στρατός κάλυπτε το σύνολο σχεδόν των αναγκών του σε υφάσματα, με τα προϊόντα των Εβραίων υφαντουργών της Θεσσαλονίκης. Το 1540 οι μικρές κοινότητες-συναγωγές (Κεχαλίμ) αναλαμβάνουν οι ίδιες την παραγωγή χρησιμοποιώντας τους απόρους τους ως έμμισθους εργάτες και διαθέτοντας τα κέρδη για τη συντήρηση των φιλανθρωπικών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων τους.
Έτσι, ο εβραϊσμός της Θεσσαλονίκης γνώρισε μία περίοδο μεγάλης ακμής μέχρι τις αρχές του 17ου αιώνα. Με την έλευση των εμπόρων «Φράνκος», οι οποίοι είχαν ευνοϊκή μεταχείριση, τον 18ο αιώνα, η ισχύς της εβραϊκής κοινότητας μεγάλωσε. Ο εβραϊκός πληθυσμός της Θεσσαλονίκης στα τέλη του 18ου αιώνα υπολογίζεται γύρω στα 30.000 άτομα.
Οι εξελίξεις στη διάρκεια του 19ου αιώνα ενέτειναν την οικονομική διαφοροποίηση στο εσωτερικό της τοπικής κοινωνίας και ειδικά της εβραϊκής κοινότητας της πόλης. Ειδικά η κατάργηση του σώματος των γενιτσάρων (1826), για την ένδυση των οποίων εργαζόταν μεγάλος αριθμός εβραίων υφαντουργών της Θεσσαλονίκης, παγιοποίησε μια μεγάλη κοινωνική ομάδα χωρίς επαγγελματικές ευκαιρίες. Εξαίρεση αποτελούσε η μεταξουργία, μία επίπονη χειρωνακτική απασχόληση, κυρίως για νεαρές γυναίκες και παιδιά, η οποία όμως έφθινε μετά το 1860. Η σιδηροδρομική σύνδεση της πόλης με την Ευρώπη επέτεινε τη δυστυχία στους κύκλους των τεχνιτών, που δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν τα εισαγόμενα βιομηχανικά προϊόντα. Από το 1840 το εμπόριο της πόλης παρουσιάζει συνεχή άνοδο. Δημιουργούνται στη Θεσσαλονίκη μεγάλες εμπορικές εταιρείες, με βάση τα οθωμανικά μεγέθη, ενώ εμφανίζονται και οι πρώτες σύγχρονες βιομηχανικές μονάδες, με κυριότερη την Société Commerciale et Industrielle Anonyme των Αδελφών Αλλατίνη. Βασικός συντελεστής των αλλαγών είναι η αύξηση στις εξαγωγές σιτηρών, που πραγματοποιούνται μέσω Θεσσαλονίκης από τους Αλλατίνη και άλλους εβραίους εμπόρους. Τα κέρδη από το εμπόριο επενδύονται στη γη, με αποτέλεσμα την άνοδο των τιμών και των αποδόσεων των ακινήτων.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, οι πλουσιότεροι Θεσσαλονικείς (περιουσία άνω των 50.000 χρυσών οθωμανικών λιρών) ήταν, σύμφωνα με την ελληνόκτητη Τράπεζα της Ανατολής, κατά σειρά οι εξής: Αδελφοί Αλλατίνη, Ιακώβ Μοδιάνο, Λεβή Μοδιάνο, Υιοί Κονφίνο, Αχμέτ Καπαντζή (ντονμές), Μεχμέτ Καπαντζή (αδελφός του προηγουμένου), Ισαάκ Μπενσουσάν, Ν. Α. Μαλλάχ, Σίδες & Σία και ακολουθούσαν δύο ελληνικές επωνυμίες: Αγγελάκης και Λόγγου- Κύρτσης Τουρπάλης.