Συναγωγές

Εκτός από τα ορατά, η Θεσσαλονίκη διαθέτει και αόρατα μνημεία που αναδείχθηκαν μέσα από την πολιτιστική ιστορία των τελευταίων αιώνων και δεν υπάρχουν πια διότι καταστράφηκαν. Ωστόσο, το ενδιαφέρον των κατοίκων και των επισκεπτών της Θεσσαλονίκης γι’ αυτό το χαμένο παρελθόν επιτρέπει στα μνημεία να αναβιώνουν στο χώρο της γνώσης.

Στα σημαντικότερα αόρατα πολιτιστικά μνημεία της Θεσσαλονίκης περιλαμβάνονται οι συναγωγές της και οι κεϊλότ της.

Ο όρος «κεϊλά» είναι αντίστοιχος προς τον όρο «ενορία». Οι «κεϊλότ» (πληθυντικός του «κεϊλά») ήταν οργανώσεις των εβραίων που κατέφυγαν στη Θεσσαλονίκη στα τέλη του 15ου και στις αρχές του 16ου αιώνα. Το κέντρο κάθε «κεϊλά» ήταν μία συναγωγή. Κάθε «κεϊλά» συσπείρωνε τους πρόσφυγες μιας ορισμένης περιοχής και «αποτελούσε μία πόλη από μόνη της». Περισσότερες από πενήντα «Κεϊλότ» και αντίστοιχες συναγωγές καταγράφτηκαν στον κεντρικό πυρήνα της Θεσσαλονίκης στα μέσα του 16ου αιώνα. Κανένα ίχνος από τις πενήντα αυτές συναγωγές δεν διασώζεται σήμερα.

Κατάλογος συναγωγών που κατέγραψε η επιτροπή Rosenberg

Πηγή: Abschlussbericht über die Tätigkeit des Sonderkommandos Rosenberg in Griechenland (Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης), Anlage 5, σ. 2-3.